Como xa anticipábamos dúas semanas atrás, este pasado sábado estaba planificada a segunda etapa da 9ª Regata Interclubes, na cal este ano decidimos participar por primeira vez. E sendo así desprazámonos de mañá coa Surfeira dende Combarro ata Aguete para tomar a saída (ás 14:30 horas) e participar na proba.
Compre destacar que as condicións –tanto da tripulación como do vento– eran as opostas ás que sufrimos o 28 de xaneiro. Por un lado porque o equipo nesta ocasión estaba completo, grazas á incorporación de Chus Leiro, Rosa García e Gerardo, que se uniron a David Pérez, Gemma Fortes e Óscar Lorenzo, que repetían. E polo outro porque a previsión era de vento moi escaso (en torno a 5 nós).
Sendo así, nesta nosa segunda oportunidade de facer lucir unha humilde dorna nai entre tantos veleiros moito máis curtidos en competición tivemos que conformarnos con pasar un bonito día no mar, con pouco vento pero moi boa compañía. De feito, ao igual que en Combarro, non conseguimos rematar a regata e tivemos que navegar ata Sanxenxo a motor.
Pero a experiencia está a ser positiva e dela estamos a extraer unha aprendizaxe que nos vai permitir nos próximos anos mellorar as condicións nas cales se atopa a embarcación. De feito, antes da próxima etapa queremos subir a dorna a terra para darlle unha limpeza ao casco, que leva uns 9 meses sen tocar e a metade deles con pouco movemento. E derivado diso a Surfeira non está navegando como debería.
Nesta ocasión os tres primeiros clasificados na clase “Jesús Betanzos” foron o Adaxe Catro (Alejandro Diéguez Pazos, C.Y. Vilagarcía) o Cassandra (Javier Pazó Olmedo, C.N. Portonovo) e o Voodoo (Gerardo Iglesias Bouza, Ro Yachts Club).
Este ano decidimos comezar a tempada antes do habitual e dun xeito diferente ao que acostumamos, inscribindo a Surfeira para participar na 9ª Regata Interclubes, que se celebra na ría de Pontevedra entre os meses de xaneiro e abril.
A intención non é outra máis que abrirnos a un ambiente náutico diferente ao das embarcacións tradicionais e ter a oportunidade de coñecer novas persoas amantes da navegación a vela, ademais de ofrecerlle aos nosos socios a oportunidade na regatear un pouco durante o inverno.
A Interclubes é dunha regata composta de 6 etapas: o 28 de
xaneiro en Combarro (Ro Yachts Club), o 11 de febreiro en Aguete (R.C.M. Aguete),
o 25 de febreiro en Sanxenxo (R.C.N. Sanxenxo), o 11 de marzo en Beluso (C.N.
Beluso), o 25 de marzo en Portonovo (C.N. Portonovo) e o 15 de abril en Marín (Escola
Naval de Marín).
Nesta edición conta con nada menos que 50 barcos inscritos, que compiten en 6 clases, entre as que se inclúe a chamada “Jesús Betanzos”, de clásicos e veteranos, na que participa a Surfeira.
Pois ben, o pasado sábado (ás 14:30 horas) comezamos a nosa humilde participación na regata, cunha tripulación escasa (composta por David Pérez, Gemma Fortes e Óscar Lorenzo) e unhas condicións de vento difíciles para nosa dorna (con rachas de ata 25 nós). Tanto que o patrón decidiu meterlle un rizo á cangrexa xusto antes da saída, o cal fíxonos perder os preciosos primeiros 10 ou 15 minutos da regata. E sendo así, sen opcións a competir, a xornada converteuse para nós nunha posta a proba da embarcación, pensando xa (co optimismo que nos caracteriza) na etapa de Aguete.
Na nosa clase o gañador foi o Iasi (José Antonio Ortigueira, C.N. Portonovo), o segundo Laxe da Canteira (Fabián Garrido, Ro Yachts Club) e o terceiro Cassandra (Javier Pazó, C.N. Portonovo).
Parabéns a
todos eles e vémonos o día 11 en Aguete!
O proxecto tiña como obxectivo a recuperación dunha embarcación tradicional dunha tipoloxía que representa como ninguna outra a historia mariñeira da ría de Pontevedra, evitando a súa perda, tanto material como de memoria, e permitindo o seu uso social para a navegación recreativa e competitiva (a través das regatas a vela).
Foi así como nos foi concedida unha axuda de 2.170,26 € destinada a levar a cabo unha serie de traballos de carpintaría nos Astilleros Garrido (O Grove), tales como o recravado e calafateado do casco, para garantir a estanqueidade da embarcación no mar.
Tamén foi preciso retirar o vello banco do pau (que é a peza que sustenta o mastro durante a navegación a vela), que estaba partido, e substituílo por un novo. E reconstruir a parte superior do espello de popa, para devolvela ao deseño tradicional (redondeada).
E para rematar tocou facer un pau (xa que o antigo partira durante unha regata), un temón e unhas caña novos.
A nosa asociación ven de acadar a inclusión das nosas cinco embarcacións tradicionais no Inventario de Embarcacións Tradicionais e Barcos Históricos de Galicia, integrado no Censo de Patrimonio Cultural de Galicia.
O rexistro destas embarcacións singulares foi inaugurado pola Dirección Xeral de Patrimonio Cultural en xullo deste ano e dende hai uns días inclúe, entre os 50 barcos xa inscritos, a dorna nai “Surfeira”, a dorna xeiteira “Jatiña”, a dorna de media construción “Praia da Panadeira” e as dornas polbeiras “Bicoca” e “Coninha”, todas elas con base en Portonovo.
A solicitude foi cursada pola nosa asociación, como propietaria das cinco embarcacións, e agardamos que este recoñecemento oficial sirva como base para que dende as administracións se promovan outras medidas encamiñadas a facilitar a súa conservación e socialización.
De feito, usando como argumento o valor patrimonial agora recoñecido de xeito oficial pola Xunta de Galicia, dende a directiva da asociación xa están traballando para reclamar melloras no relativo aos amarres para os barcos, cuestión na cal sufrimos un retroceso notable nos últimos anos, e tamén para acadar un local no cal poder realizar os traballos de mantemento das embarcacións, entre outras actividades culturais.
Dende Amigos
da Dorna queremos seguir apostando pola recuperación e uso das embarcacións
tradicionais e con elas brindar a oportunidade a toda a sociedade de desfrutar
dun ben patrimonial que se mantén vivo e que agardamos que así continúe por
moito tempo.
Pois aquí estamos (non sen tempo) para presentarvos a terceira e última entrega do que foron os traballos de recuperación da dorna Praia da Panadeira.
Lembrarvos que na anterior publicación describimos o proceso ata o momento da finalización dos arranxos de carpintería e que, sendo así, deixamos pendentes as tarefas de tratamento da madeira.
O caso é que coa dorna xa en Portonovo (tras un par de meses no Grove) puxémonos mans á obra, comezando de abaixo cara arriba. Así, no que á obra viva se refire o primeiro paso foi aplicar dúas mans de imprimación. A continuación outras dúas de patente de cor negra (que era a que tíñamos gardada). E para rematar, unha discreta franxa de cor branca por enriba da liña de flotación.
Pero é a partir de aquí onde comeza o interesante, xa que algúns meses atrás tivéramos a oportunidade de entrar en contacto con Barpimo, unha empresa da Rioxa dedicada á fabricación de pinturas, vernices e protectores da madeira, e acordáramos aproveitar a posta a punta da Praia da Panadeira para probar algunhas das súas elaboracións.
Foi precisamente por iso que decidimos agardar uns meses para publicar esta terceira entrega, xa que queríamos poder valorar no so a aplicación dos produtos senón tamén as prestacións dos mesmos, tanto no momento inmediato como a nivel posterior (tras medio ano de exposición ao sol e o mar).
O Aceite de Tecafoi mesturado a partes iguais xunto co Barpidecor Fondo e aplicado en varias mans (catro ou cinco) nas zonas interiores da dorna. O obxectivo da mestura foi facilitar a absorción e dese xeito acadar unha recuperación e protección máis profunda, tan necesaria para unha madeira vella, que levaba bastantes anos sen recibir tratamento e que vai ser exposta ás inclemencias mariñas.
O Barpidecor Fondo (incoloro) tamén nos serviu como imprimación protectora para a obra morta, sendo aplicado en tres mans sobre toda a madeira nova dos costados e a cuberta.
E finalmente o Barpidecor Alta Protección (en cor pino) converteuse no lasur protector co cal quixemos dar unha nota de cor á embarcación, aplicándoo tamén neste caso en tres mans sobre toda a madeira nova da obra morta.
O resultado non podería ter sido mellor, tanto a nivel estético como de comportamento, xa que os tres produtos demostraron cumprir con creces as nosas expectativas: alta protección de madeira e unha sorprendente durabilidade (incluso fronte ao desgaste por roce).
So nos queda trasladar o noso sincero agradecemento a Barpimo pola colaboración desinteresada e unha mais que merecida felicitación polo calidade dos seus produtos. De feito, non vemos a hora de poder probar outras referencias. Dornas virán que o permitan!
Sen tempo non foi (lembremos que orixinalmente estaba programada para o 18 de xuño) pero finalmente fomos quen de celebrar a 13ª Regata do Sepelo e xunto con ela a entrega de trofeos da Copa Mörling, o Campionato Galego de Dornas a Vela, promovido dende Culturmar en homenaxe ao gran Staffan Mörling, que nos abandonou en maio do 2020 (en plena pandemia).
Pero antes de comezar coa crónica do acontecido o sábado, queremos reservar unhas liñas para agradecer a tódalas persoas e entidades que dalgunha forma axudaron a que puidésemos levar a cabo a regata con éxito. Dende Capitanía Marítima de Vigo e a Autoridade Portuaria de Marín, por concedernos as autorizacións necesarias. Pasando por Portos de Galicia e a Confraría de Pescadores San Roque de Portonovo, por permitirnos o uso do espazo portuario. Sen esquecer ao Concello de Sanxenxo e o Club Náutico de Portonovo (e especialmente a Javier e Fernando Pazó), pola axuda a nivel loxístico. E de forma moi especial aos nosos patrocinadores, ás persoas (particulares) que aportaron as súas lanchas para garantir a seguridade dos participantes na regata, a Ollares de Portonovo (tan ben encarnados en María Lores e Luis Chouza), a Culturmar por confiar en nós e á familia Mörling (representada por Chefa e a súa neta Charlotte), que coa súa presenza elevaron a dignidade da xornada ata o ceo.
Aínda que a hora de inicio da regata estaba anunciada para as 16:00, dende primeira hora da mañá comezaron a chegar a Portonovo dornas chegadas de Bouzas, Cambados, O Grove, a Illa de Arousa e Ribeira, ata xuntar a nada desprezable cifra de 17 embarcacións. De feito, ao mediodía o ambiente dorneiro xa se facía notar polos bares e terrazas máis próximos ao porto. E parece de xustiza recoñecer que nesta parte da “competición” gañaron os mecos.
Afogados os nervios, a tarde prometía nortada fresca. De feito, a pregunta máis repetida nos minutos previos ao inicio da proba foi se era obrigatorio coller un rizo. E a resposta un rotundo si, para alivio de uns (a maioría) e indignación de outros (os menos). Pero a previsión de ventos por enriba dos 15 nós non permitía arriscar. E a mellor proba diso é que antes incluso do inicio da regata xa había unha dorna, a “Habana” (con Anxo e Xoel), que tiña que regresar a porto a remos por rotura do pau durante as viradas de quecemento.
O campo de regata estaba conformado por un triángulo cunha primeira boia ubicada entre o porto de Sanxenxo e a praia de Areas, ata a cal se chegaría navegando cun aparentemente sinxelo vento de través. Dende alí e despois de trasluchar, unha empopada con certo perigo ata a segunda boia, situada no medio da ría. E a continuación unha rigurosa ceñida, facendo bordos ata o punto de saída, na bocana do porto de Portonovo.
A teoría estaba clara e sendo así, unha vez que as 16 tripulacións marcaban presenza na liña de saída, dispostas a deixar as uñas cravadas na cuberta con tal de chegar ao podio da regata e nalgúns casos tamén da Copa Mörling, ás 16:14:22 pitamos o inicio da proba.
Dende o primeiro momento destacáronse a “Xarandeira” (con Santi e Ángel), a “Pereka” (con Dorado e Chica) e a “Fuxe” (con Manolo e Brais). Por detrás delas a “Madorniña” (con Alberte e Higinio), a “Jalerna” (con Lino e Ángel), a “Nécora” (con Carterola e Harry) e a “Cormorán de Ons” (con Rodrigo e Gonzalo). E logo o resto: a “Lixeiriña” (con Cristian e José Eugenio), a “Moura” (con Marcos e Juan), a “Abuelo Tucho” (con Álvaro e Fran), a “Maraxe” (con Anxo e Max), a “Oliña” (con Adelino e Iván), a “Montañesa” (con Chantada e Olivia), a “Caranceira” (con Tino e Borja), a “Sita” (con Pablo e Alonso) e a “Rosalía” (con Héctor e Salvador).
A cousa mantívose mais ou menos así ata chegar á segunda boia, pois foi xusto nese punto onde comezaron os problemas. A “Oliña” virou quilla arriba e inaugurou o festival de abandonos (tantos que resúltanos imposible enumeralos por orde ou detallar as cousas en cada caso).
As embarcacións que conseguiron comezar a bolinar con proa á praia de Caneliñas tiveron que loitar contra un vento do norte que continuaba en aumento e que por momentos superaba facilmente os 15 nós. Ata o punto de que varias dornas escoraron ata “afundir” no intento e a outras directamente partiulles o pau. Sumado ás que optaron por abandonar ao finalizar a primeira volta ao campo de regata.
Pouco a pouco as dornas foron caendo en combate. De feito, chegou a haber ata 3 embarcacións sendo remolcadas a porto ao mesmo tempo. Aínda ben que nesta ocasión logramos reunir suficientes barcos auxiliares e que as súas tripulacións souberon traballar de xeito coordinado.
Para o inicio da segunda volta quedaban en regata unhas 11-12 dornas das 16 que tomaron a saída e a cada paso por boia o seu número ía en descenso. De feito, entre as vítimas da nortada atópanse nomes como o da “Xarandeira”, a “Nécora” ou a “Abuelo Tucho”.
Sendo así, a regata converteuse nun cara a cara pola primeira posición entre a “Fuxe” e a “Pereka” e nunha loita pola supervivencia para o resto. E non esaxeramos, tendo en conta que finalmente so 7 dornas (das 17 presentes) conseguiron cruzar a liña de meta.
Como resultado de todo o comentado anteriormente, ás 17:47:44 completaba a regata a “Fuxe” (1), ás 17:48:18 a “Pereka” (2), ás 18:04:35 a “Jalerna” (3), ás 18:09:49 a “Cormorán de Ons” (4), ás 18:10:31 a “Lixeiriña” (5), ás 18:16:38 a “Moura” (6) e ás 18:20:40 a “Madorniña” (7).
Folla da clasificación da 13ª Regata do Sepelo
E rematada a guerra no mar, tocou a festa en terra. Comezando pola entrega de agasallos e trofeos da 13ª Regata do Sepelo, continuando cos da Copa Mörling e finalizando cunha sentida homenaxe mutua entre Culturmar e a familia Mörling.
Trofeos da 13ª Regata do Sepelo
O alcalde de Sanxenxo intervindo no acto
Tripulación da “Lixeiriña” (5)
Tripulación da “Cormorán de Ons” (4)
Tripulación da “Jalerna” (3)
“Tripulación da Pereka” (2)
Tripulación da “Fuxe” (1)
Trofeos da Copa Mörling
Tripulación da “Fuxe” (3) xunto coa familia Mörling e representantes de Portos de Galicia, Deputación de Pontevedra e Culturmar
Tripulación da “Xarandeira” (2) xunto coa familia Mörling e representantes de Portos de Galicia, Deputación de Pontevedra e Culturmar
Tripulación da “Pereka” (1) xunto coa familia Mörling e representantes de Portos de Galicia, Deputación de Pontevedra e Culturmar
Despois dalgún tempo dedicado ao traballo nos barcos aquí estamos para dar conta da segunda fase da restauración da Praia da Panadeira, dándolle continuidade xusto no punto onde o deixamos coa anterior publicación.
Pero antes de entrar nos detalles é de xustiza recoñecer que a materialización deste proxecto foi posible grazas ao apoio da Deputación de Pontevedra, que nos concedeu a través do Servizo de Patrimonio Documental e Bibliográfico a subvención precisa para levalo adiante.
Xa metid@s en madeira, ademais da sustitución das táboas de cubrir, foi precisa a instalación dunha nova cuberta (completa) e corredores, sobre os cales colocáronse novos barraganetes (34 en total).
E unha vez instalados todos os barraganetes tocouconstruír a borda e a tapa da regala, completando dese xeito a obra morta.
Ainda que para rematar a obra quedaba un detalle non pouco importante, que era a recuperación da popa tradicional. É dicir, da forma redondeada característica do perfil superior do espello de popa nas dornas.
E para concluir (ou case, xa que reservamos o tratamento da madeira para unha terceira publicación) temos que explicarvos que mentres os carpinteiros facían o seu traballo no Grove, en Vilagarcía tíñamos aos mestres veleiros Ramón Albert e Julio Pousa deseñando e fabricando unha vela cangrexa e un foque cos cales a Praia da Panadeira poida voltar navegar ao xeito tradicional.
E así, lent@s pero segur@s, continuamos a coidar do patrimonio marítimo de tódol@s galeg@s.
A nosa “historia” (a historia da propia embarcación xa a contaremos nunha próxima publicación) coa Praia da Panadeira comezou un sábado calquera –de mediados de xaneiro do 2018– cando pedimos un remolque e unha furgoneta prestada e arrancamos dirección a Ramirás, nas Terras de Celanova, Ourense.
Dito deste xeito, o último que se podería agardar desta aventura sería voltar para Portonovo cunha dorna ás costas. Pero así foi. E non unha dorna calquera, senón unha de construción mixta. É dicir, unha rareza que mestura os dous tipos de construción tradicional do casco: de calime (ou escarva) e de tope. Pois presenta as táboas a tope na obra viva e unha única táboa de cubrir na obra morta.
O caso é que por moi especial que sexa, as circunstancias mandan. Para que se entenda: que dende o 2018 ata hai un mes a Praia da Panadeira non tivo máis remedio que agardar pacientemente para ser restaurada. Neste tempo – tres anos e pico– pouco mais que rascar o casco e encender o motor fixemos. E non por falta de gañas, senón de diñeiro. Xa que o estado no cal se atopaba (cunha avanzada putrefacción en case toda a obra morta) requería da man dun carpinteiro de ribeira profesional.
Aínda ben que de vez en cando recibimos alguna alegría. E nesta ocasión veu da man da Deputación de Pontevedra, que por segundo ano consecutivo concedeunos unha subvención a través do Servizo de Patrimonio Documental e Bibliográfico para a súa recuperación.
Mans á obra: ao día seguinte de recibir á notificación da subvención cargamos novamente a dorna nun remolque e iniciamos o traslado ata Astilleros Garrido, no Grove.
Unha vez alí, os mestres –especialmente Fran, que é probablemente o último carpinteiro de ribeira de Portonovo– comezaron cos traballos de saneamento. Primeiro retirando as táboas de cubrir e logo reevaluando a situación. De feito, aínda que de inicio tíñamos bastante claro o que había que facer, sempre hai sorpresas e esta non foi unha excepción. Os proxectos de restauración sonche así.
Houbo que sustituir –sen telo planificado– unhas cinco ou seis cadernas que estaban demasiado deterioradas, para así poder colocar as novas táboas de cubrir en ambos costados. E ao mesmo tempo foi renovado o espello de popa, aproveitando para recuperar a forma redondeada na parte superior –ainda en proceso–.
Outra das sorpresas desagradables foi atopar varios baos tocados, o que obrigou a levantar por completo a cuberta e instalar uns novos. E sobre eles realizouse a colocación dos trancanís e a cuberta de proa –tamén en proceso–.
E ata aquí a primeira entrega sobre os traballos de recuperación da Praia
da Panadeira. Dos avances do proxecto seguiremos dando conta nas vindeiras
semanas.
Despois de dous anos complicados dende a XI Regata do Sepelo, este pasado sábado 25 de setembro por fín celebramos, aínda que con retraso, a edición XII, que orixinalmente estaba prevista para o 28 de agosto pero que decidimos atrasar por causa do falecemento do noso querido Carlos Rodiño “O Ceboleiro”. Así que tanto a regata como esta crónica van adicadas á súa memoria.
A previsión do tempo nos días previos non era boa. Choiva e unha forte surada era o agardado. Pero por sorte a realidade foi ben diferente e amencemos cun día de sol, mar navegable e un vento sur duns 10-12 nós.
Grazas a iso foron chegando a Portonovo varias delegacións arousáns de heroicas dornas aparelladas a velas, dispostas a mollarse e achicar, se fose preciso.
En total conseguimos xuntar dez embarcacións. Todo un logro para os tempos que corren. E aos poucos, unhas e outras, foron enfilando o punto da saída.
Os ánimos parecían ser bos, pero ao mesmo tempo respirábase esa certa tensión que está sempre presente en calquera competición que se preste.
Así, transcurridos algúns minutos sobre a hora prevista de inicio, demos saída á regata e tódalas dornas enfilaron cabo udra, aínda que cada quen cunha estratexia diferente.
Cunha primeira baliza ubicada cara o sur, as dornas tiveron que arrancar facendo bordos para conseguir gañar barlovento. E foi aí onde comezaron a definirse as estratexias.
Xa dende o comezo se formaron varios grupos, que marcaron ata o fin o transcurso da regata, pero que non lle restaron nen un chisco de emoción porque tódalas posicións estiveron moi disputadas.
As condicións de mar e vento acabaron por ser moi boas. Con todo, a regata non estivo exenta de accidentes e ao pouco de iniciarse, unha das dornas, a “Oliña” (d@s compañeir@s da Torre, de Cambados), tivo que abandonar por un golpe a bordo. Afortunadamente non foi nada grave.
Alcanzada a primeira baliza, o grupo de cabeza estaba conformado pola “Nécora” (Dorna Illa), a “Xarandeira” (Fasquía) e a “Fuxe” (Dorna Meca).
E no grupo perseguidor, a “Lixeiriña” (Calmoseira) e “Abuelo Tucho” (A Torre), a uns dous minutos da cabeza e, por tanto, aínda con opcións de remontada.
E no terceiro grupo atopábanse a “Montañesa” (Dorna Illa) , “Rosalía” (Dorna Illa), “Caranzeira” (Amigos da Dorna de Portonovo) e “Nerea” (Calmoseira).
Ao paso pola segunda baliza, que se atopaba entre o porto de Sanxenxo e a praia de Areas, as posicións mantíñanse iguais, so que cuns tempos máis axustados e cunha “Fuxe” recortando distancia e metendo presión.
Tras unha bonita empopada entre a primeira e a segunda baliza, no terceiro tramo da regata tocaba unha navegación de través enfilando o punto de saída, no porto de Portonovo.
Cabe mencionar neste punto que a ría estaba chea de embarcacións navegando a vela e, de feito, existían tres campos de regata que se chegaban a cruzar nalgún punto, coa beleza e ao mesmo tempo perigo que iso supón. Pero por sorte todo transcurríu en incidencias.
A segunda volta ao triángulo do balizamento foi unha réplica da primeira pero cunha sorpresa, que foi o alcance da “Fuxe” á “Xarandeira”.
No fin o importante é que foi unha regata divertida e sen incidentes, así que a nosa satisfacción so pode ser plena.
Pero para ser xust@s coa verdade, temos que reflexar aquí o acontecido na parte competitiva e a clasificación resultante da mesma. E nese sentido o paso por meta foi da seguinte maneira: “Oliña” (10), “Nerea” (9), “Caranzeira” (8), “Rosalía” (7), “Montañesa” (6)…
En quinta posición a “Abuelo Tucho” En cuarta posición a “Lixeiriña” En terceira posición a “Xarandeira” En segunda posición a “Fuxe” E como campeóns absolutos das XII Regata do Sepelo, a “Nécora”
E antes de despedirnos, deixar dende estas liñas o noso máis sentido
agradecemento aos nosos patrocinadores, ás persoas que nos axudaron
dalgunha maneira coa organización, a tódolos participantes e de maneira
expecial a María Lores e Luis Chouza (de Ollares de Portonovo) polo seu bo facer coas cámaras.
