O NOVO MERCADO

Ás veces unha chamada de teléfono o muda todo e esta é unha desas historias inesperadas. O ano 2018 comezaba para a nosa asociación co enfoque posto en rematar a restauración da Surfeira e probablemente comezar a da Praia da Panadeira. Alén de manter as outras embarcacións e ocuparnos das xestións propias da asociación, como pode ser, entre outras, a actualización da páxina web. Pero nalgún momento do mes de febreiro recibimos unha proposta pouco habitual. Era unha solicitude de colaboración para participar no proxecto de remodelación que o Goberno Municipal de Pontevedra estaba a deseñar para o seu mercado de abastos. Resulta que o arquitecto que redactou o proxecto para converter o segundo andar do mercado nun espazo de experimentación gastronómica e cultural tivo a ocorrencia de apostar por recrear un ambiente de inspiración mariñeira, incluíndo a instalación de tres embarcacións tradicionais en suspensión como o elemento central da obra. Dito así, de golpe, nos pareceu unha loucura, pero co paso dos días fomos mudando de idea e un par de semanas despois estábamos traballando para facer realidade aquela idea extravagante. Iso si, autoimpoñéndonos dúas condicións: se íamos converter en decoración tres embarcacións tradicionais, terían que ser tres barcos de imposible recuperación para a navegación, e escollendo tres tipoloxías que nos permitisen contar unha historia coherente sobre a cultura do noso mar.

dav

Foi así como atopamos un final digno á nosa dorna Milucha, que algúns anos antes recolléramos en Bueu pero que despois de moitos esforzos por estancala tivemos que desistir de ter no mar, asumiendo que a súa madeira xa non volvería navegar.

IMG-20171011-WA0006

Coa primaveira e o bo tempo comezamos os traballos para devolverlle o aspecto que debería ter nos seus mellores anos. Así, unhas boas mans de pintura despois, a Milucha quedaba lista para a súa derradeira navegación.

IMG-20180708-WA0072

Compre sinalar o papel fundamental que neste proxecto xogou a colaboración que nos presta Pinturas Proa, sen a cal nos tería sido imposible aceptar esta petición. E agardamos seguir contando cos seus materiais de calidade tamén para as nosas embarcacións destinadas á navegación. Que así sexa!

IMG-20180804-WA0032

A inclusión dunha dorna era inevitable, tendo en conta que se trata de embarcación de pesca tradicional por excelencia nas rías de Arousa e Pontevedra. Pero xunto a ela, a chalana tamén debía estar presente, en representación das embarcacións menores dos portos interiores das rías.

IMG_3908

Neste caso tivemos que andar á procura dela, pois por degraza as chalanas xa non son tan frecuentes nas nosas praias ou portos como si o eran ata hai ben poucos anos. Con todo, no propio Portonovo apareceu esta pequena chalana que levaba xa algúns anos en seco pero que estaba o suficientemente íntegra como para meterlle man e darlle unha segunda oportunidade.

IMG-20180424-WA0015

IMG-20180426-WA0006

Lixa vai, rodillo ven, e nuns días a chalana, que ata entón se chamara Lunares, por obvias razóns, quedaba lista para comezar unha nova vida co nome de Miniña.

IMG-20180708-WA0033

E finamente chegou a hora de escoller unha terceira tipoloxía, coa que completar a exposición permanente. Algo nada doado, xa que máis alá de dornas e chalanas, non é tan frecuente atopar outras embarcacións. Pero afortunadamente quen ten amigos ten un tesouro e foi grazas a un deles que tivemos noticias dunha gamela coruxeira abandona na praia da Fontaíña. Así que alá fomos a recoller a Marola.

bdr

Naquela altura non estaba claro se a Marola iría destinada ao mercado ou aínda poderíamos voltar facela navegar, pero por desgraza despois de botarlle un ollo con calma tivemos que admitir o inevitable, e avanzar coa idea inicial.

IMG-20180630-WA0014

IMG-20180708-WA0076

O que si tivemos claro é que era preciso transformar o seu aspecto para que gañase a apariencia máis tradicional dunha gamela coruxeira, a base de combinación de cores, tal e como se pode ver nas praias de toda a ría de Vigo.

IMG-20180711-WA0008

E unha vez que tivemos as tres embarcacións listas, tocou transportalas ao seu novo porto, ou moi perto del, que será o Mercado o de Pontevedra.

IMG_4893

IMG_4929

IMG_5043

Xa no sitio, comezaba a segunda fase, menos artística pero igual de importante para que o resultado final fose o agardado: unha instalación que impactase visualmente e ao mesmo tempo servise para dignificar o patrimonio marítimo tradicional galego.

IMG-20190107-WA0005

IMG-20190107-WA0024

Ao final o que parecía que nos levaría un par de horas acabou sendo o traballo dun par de días intensos, xa que como podedes comprender non é doado pendurar tres embarcacións -coas súas grandes limitacións- a varios metros de altura e facelo coa presión de saber que logo camiñarán centos de persoas por debaixo.

IMG-20190107-WA0016

Con todo, o resultado final foi espectacular e unha vez visualizado non podemos sentirnos máis que orgullosos por ter dedicado tantos esforzos para facer realidade a idea louca dun arquitecto.

56169698_270402050546094_9119566817658929152_o

55622761_270401600546139_11221478234128384_o

55604830_270402063879426_2183050899243401216_o

55633923_270402703879362_8840115577998540800_o

Longa vida á Milucha, á Miniña e á Marola!

X REGATA DO SEPELO

Despois dun tempo -demasiado- sen actualizar a páxina web, voltamos cheos de forza e novidades. E nada mellor para inaugurar o retorno que anunciando a primeira proba do mundial de dorna a vela, da cal seremos os anfitrións.

Cartaz Regata (2018)

Pois iso, que o vindeiro sábado 16 de xuño vai ter lugar en Portonovo a X Regata do Sepelo, onde de medirán os máis intrépidos dorneiros -e dorneiras!- do panorama mundial. Nen a choiva, nen o frío e moito menos nen o vento impedirán que se xoguen a reputación na costeira do Sepelo. Así que non dubidedes en achegarvos!

Aos interesados en competir rógaselle ter contratado o seguro de navegante e as embarcacións estar aseguradas, ademais de ter a bordo tódolos elementos de seguridade (chalecos, remos, risón, flotacións…) para facilitar a celebración sen incidentes.

Vémonos o sábado!

A NOSA MARIÑA É TRADICIONAL

Este 2017 está sendo un ano intenso de traballo. Non so polas tarefas habituais, senón por novos proxectos nos que estamos inmersos, tratando de conmemorar da maneira máis produtiva posible o noso vixésimo aniversario. Así somos! E entre unhas labores e outras van pasando os meses e chegado o verán comezan os numerosos eventos organizados no eido da gran familia de Culturmar. Boa conta deles -dos xa celebrados e dos que están por vir- daremos en vindeiras publicacións. A realidade acontece máis rápido do que ás veces podemos deixar constancia  na web pero porémonos ao día. Prometido!

De feito, un dos asuntos que leva tempo ausente na web é o da mariña tradicional. Iso non significa que estea parado. Nós seguimos defendendo o proxecto e por fin dende Portos de Galicia comezan a recoñecer a viabilidade legal do mesmo. Así, hai unhas semanas recibimos unha proposta de autorización, so que as condicións económicas que se non ofrecen non se corresponden coa importancia cultural e patrimonial da iniciativa, polo que acabamos de presentar as alegacións oportunas e agardamos que sexan tidas en conta.

Planos Pantalán

O caso é que como xa temos por costume ir por diante das administracións, este ano volvemos darlle un lavado de cara ao pantalán. Porque a nosa mariña tradicional, sexa co recoñecemento de Portos de Galicia ou sen el, debe ser o reflexo do traballo de recuperación e conservación que facemos durante todo o ano, tanto nós como os demais colectivos que conforman Culturmar.

1

En canto tivemos unha mañá soleada puxémonos mans á obra. Este ano optamos por non chorrear a madeira, senón que a limpamos a cepillo, para eliminar a sucidade superficial. Tamén optamos por outra técnica de aplicación -a rodillo- para obter un acabado máis uniforme. E incluso escollemos un produto diferente ao do ano pasado: o Xylazel Profesional Lasur Intemperie Satinado en color teca, que resultou ser ideal para este traballo.

2

Un vez rematado o resultado foi realmente satisfactorio. Obviamente as nosas embarcacións -que o son de todos- locen moito mellor nunhas instalacións apropiadas e ben coidadas. Xa so falta que Portos de Galicia se comprometa coa instalación dos brazos de amarre solicitados, para habilitar dez prazas ben equipadas a nivel de seguridade e accesibilidade. E finalmente pola nosa parte completar a exposición con suficientes paneis informativos para explicar as características e usos das embarcacións e o seu valor patrimonial.

3

En definitiva, seguimos dando pasos firmes para que se nos recoñeza a dereito a xestionar a nosa propia mariña tradicional e con elo axudar a normalizar unha riqueza cultural e patrimonial que de por si mesmas deberían promover as administracións públicas, ou cando menos non dificultar a súa conservación.

RECORDOS DA IX REGATA DO SEPELO

Con retraso pero aquí estamos actualizando a páxina web cunha crónica da IX Regata do Sepelo -de dornas a vela-, que celebramos o sábado 3 de xuño en Portonovo.

1

Como cada ano tivemos a sorte de contar coa presenza de compañeiros chegados dende Vigo, Combarro, Ogrobe, Arousa, que a fin de contas son os que fan posible a regata. Entre uns, os outros e os da casa -que tamén os houbo- xuntamos 18 dorniñas aparelladas a vela dispostas a partir o pau ou quedar quilla arriba para gañar a prestixiosa Regata do Sepelo.

2

Con escrupulosa puntualidade as dornas dirixíanse a liña de saída situada á altura da punta Bicaño, dende a cal enfilarían con vento de popa cara a punta Seame, para logo virar cara a baliza situada no medio da ría e logo voltar ao inicio, completando así a primeira das dúas voltas programadas.

3

Durante todo o día soprou un vento constante do nor-noroeste duns 14 nos, polo que a regata transcorreu a bo ritmo, aínda que co paso dos minutos as diferenzas entre unhas dornas e outras ían en aumento.

4

Como bos anfitrións que somos as embarcacións da nosa asociación fóronse rezagando deliberadamente. A consigna estaba clara: deixar gañar aos de afora para que sigan vindo. É por iso que sempre quedamos de últimos.

5

A pesar do vento fresco a regata transcurriu sen incidencias e puidemos disfrutar dunha bonita pugna entre algúns dos máis ávidos dorneiros do panorama competitivo a nivel mundial.

6

Pero como non todo vai ser competición tamén houbo festa, antes, despois e tamén durante a propia regata, a cargo dos compañeiros do Clube Mariño A Reiboa que viñeron animar coas súas gaitas aos participantes.

7

Mentres tanto en terra todo estaba listo para a entrega de trofeos aos gañadores, con honras e recoñecemento de primeiro nivel.

8

9

10

Ao final a cousa estivo bastante disputada e tivemos case que recorrer á foto-finish para dirimir a configuración do top 5. Menos mal que este ano contamos con xuíz profesional e non tivo dúbidas: a dorna gañadora foi a Nécora (cun tempo de 1:49:29), a segunda clasificada a Forza R (1:51:02), a terceira a Xarandeira (1:51:27), a cuarta a Nova Froíña (1:51:32) e pechando o podio a Bazarra (1:53:19).

11

En resumen a IX Regata do Sepelo foi todo un éxito. Xa non polo desenlace deportivo senón polo feito cultural que implica xuntar 18 dornas aparelladas a vela e compartir o gusto pola súa conservación con compañeiros chegados de tres diferentes rías. Moi agradecidos, por tanto, aos asistentes que a fixeron posible e agardamos que en igual medida que nós disfrutasen da regata e todo o que ela implica.

12

Vémonos na X Regata do Sepelo!

IX REGATA DO SEPELO

Cartaz Sepelo (2017)

Como cada verán comezan as regatas e como sempre para inaugurar o calendario do campionato mundial de dornas a vela chega a IX Regata do Sepelo, que organizamos nós mesmos e que se celebrará o vindeiro sábado 3 de xuño, con inicio ás 16:30 horas. Aos interesados en competir rógaselle ter contratado o seguro de navegante e ás embarcacións estar aseguradas, ademais de ter a bordo tódolos elementos de seguridade (chalecos, remos, risón, flotacións…) para facilitar a celebración sen incidentes. Como de costume haberá unha papatoria posterior á regata e os participantes serán agasallados cunha fermosa camisola conmemorativa, ademais dos trofeos para os vencedores.

Vémonos o 3 de xuño, en Portonovo (onde senón?)!

BOA PROA!

Con este certeiro título damos a benvida a nada menos que dous novos colaboradores, que facendo gala do seu profundo compromiso social e cultural, se involucran xunto con nós na recuperación e conservación das embarcacións tradicionais de Galicia. Falamos de Pinturas Proa e da Ferretería Clickfer Volvoreta, de Sanxenxo.

2

1

Para nós non se trata so dunha enorme axuda, senón que tamén recibimos con orgullo e ilusión que valoren positivamente o que facemos, ata o punto de decidir botarnos unha man, a cal servirá para continuar a dinamizar un patrimonio tradicional –o marítimo– que nos define como pobo e, por tanto, é de todos.

3

Pinturas Proa naceu hai 75 anos en Vigo como unha pequena empresa familiar dedicada á produción de vernices e pinturas. Dende entón, pouco a pouco, foron crecendo ata converterse no líder indiscutible da industria galega de pinturas e incluso nun referente a nivel internacional. Isto é froito do constante esforzo por especializarse, innovar e ofrecer uns produtos de primeira calidade –ao tempo que respectuosos co medio ambiente–, dos cales iremos dando conta en sucesivas publicacións.

4

Ademais de Pinturas Proa recibimos tamén a implicación do seu distribuidor na nosa zona, a Ferretería Clickfer Volvoreta, que dende o primeiro momento se entusiasmaron coa idea de colaborar con nós. Dende logo son uns auténticos profesionais, que nos asesoraron convenientemente á hora de escoller os produtos máis axeitados para a nosa labor.

5

6

Como podedes comprobar, dispoñen dun amplísimo stock de produtos Proa. Non dubidedes en pasarvos pola súa páxina web ou visitar a súa tenda, no número 22 da avenida Luís Rocafort, en Sanxenxo.

COMEZA O VIXÉSIMO ANIVERSARIO

Logo 20

O 2017 vai ser un ano moi especial para a nosa asociación, xa que celebramos o vixésimo aniversario (1997-2017) e para conmemoralo estamos preparando un amplo calendario de actividades a desenrolar ao longo de todo o ano.

Pero antes diso lembremos un pouco da nosa historia. Todo comezou probablemente entre 1995 e 1996, cando un grupo de amigos -encabezado por Telmo e Trepa-, quenes sentían interese por coñecer e preservar a identidade mariñeira do seu pobo e recuperar a cultura e o patrimonio vinculado ao mar, se iniciaron no mundo da navegación a vela cunha vella dorna, a Serviola, das poucas -por non dicir practicamente a última- que por aquel entón quedaban en Portonovo.

Con todo, podemos sinalar como o punto de inflexión que motivou a fundación da Asociación para a Conservación da Cultura Mariñeira da Ría de Pontevedra “Amigos da Dorna de Portonovo”, unha visita dunha comitiva oficial da Real e Ilustre Cofradía de Dorna de Ribeira durante a Semana Santa de 1997, que foi gratamente recibida por Trepa. A cambio eles deixaron en Portonovo a semente que meses máis tarde xerminaría coa fundación da nosa asociación.

Trepa fai de anfitrión e anímase a fundar unha asociación (Semana Santa de 1997)

Máis alá de nostalxias, queremos que este ano sexa especial, non so como conmemoración destes vinte anos, senón para consolidar outros vinte. E nada mellor para iso que comezar o aniversario celebrando a Asemblea Xeral de socios, na que entre outras decisións se renovou a Xunta Directiva, que a partir de agora estará formada por Alejandro Piñeiro, David Pérez, Macarena Sánchez, Ignacio Velón e Xoel Otero.

Directiva (2017)

Unha das prioridades deste ano será facer realidade a mariña tradicional no peirao do Chasco. Lonxe de desanimarnos ante o desprezo por parte de Portos de Galicia, vamos reforzar a nosa aposta por este proxecto e agardamos conseguilo antes do verán.

Planos Pantalán

Durante a primavera pensamos facer a botadura da Surfeira, a dorna nai que levamos dous anos restaurando e que pretendemos converter no barco escola da asociación. De feito, agardamos tela navegando antes de finais de abril, para poder realizar as primeiras navegacións abertas ao público coincidindo coa XXII Festa da Raia, na que ademais colaboraremos con outras actividades.

Surfeira

A comezos do verán e para inaugurar a tempada vamos organizar a IX Regata do Sepelo. Pouco despois chega a gran festa, o XII Encontro de Embarcacións Tradicionais de Galicia, en Combarro, e alí estaremos botando unha man no que sexa preciso. E para os meses de xullo e agosto queremos repetir con “Mar de Tradicións”, o curso de iniciación co que dende hai uns anos ofrecemos a posibilidade de aprender a navegar en embarcacións tradicionais a veciños e visitantes.

Tamén queremos retomar a  publicación do Cabeso, so que agora convertido en revista sobre cultura do mar e historia local, para o cal agardamos contar coa colaboración da Deputación de Pontevedra para a súa impresión. E hai algunhas sorpresas máis nas que estamos traballando pero que por diversos motivos non podemos desvelar polo de agora. Así que xa sabedes, estade atentos!

AVANTE COA PINTURA!

Hai xa algún tempo que non informamos sobre a recuperación da Surfeira. Concretamente dende que fomos buscar o quillote a Pontevedra e o trasladamos ata Ogrobe. Foron meses centrados noutros proxectos e, tendo o verán de por medio, tamén de participación en diversos eventos culturais, polo que a capacidade de traballo foi limitada. Con todo, algúns avances si que fixemos.

Agardar a que nos preparasen o quillote foi o que nos mantivo un pouco bloqueados antes do verán, de modo que en canto nolo entregaron e o trasladamos ao estaleiro procedemos a fundir no seu interior os 300 kilos de chumbo cos que o lastramos e así deixalo listo para instalar.

3

Unha vez máis tivemos que armarnos de paciencia ata que quedase libre o foso para facer a operación, consistente en atornillar a estructura á quilla da dorna, colocando tanto pasadores dun costado ao outro como cabillas que atravesasen dende a parte inferior do quillote ata o interior da dorna.

1

2

Una vez que tivemos o lastre instalado decidimos centrarnos en deixar o exterior listo. Así, comezamos por aplicar un par de mans de imprimación no casco, para pintura na obra morta e para patente na viva.

4

Polo chan tirados andivemos un par de días Trepa, Nacho e Jandro. A consigna non era facer un traballo fino, senón avanzar, pero ao final conseguimos ambas cousas.

5

6

E unha vez seca a imprimación e sen pensalo moito, pintura! A cor escollida pode resultar un tanto arriscada, pero lanzarnos a mercar e restaurar esta dorna tamén o foi e tan mal non nos está indo, así que… avante cos rodillos!

7

8

9

Aproveitamos unha tarde libre que tivemos para retocar a regala e destacar un pequeno detalle debaixo do cintón, co que dar un pouco de cor á obra morta.

10

11

O seguinte paso estaba claro que tiña que ser a patente. De novo houbo discusión coa cor, pero finalmente decidimos aproveitar uns litros dela de cor granate que tíñamos gardados e sen destino.

12

13

A verdade é que coa imprimación aplicada o aspecto da dorna é completamente diferente ao orixinal, pero ao mesmo tempo cun pouco de cor quedou moi rexuvenecida. Por fin comeza a parecer de novo unha embarcación lista pra navegar.

14

15

Aínda que queda bastante traballo pendente no interior e montar o pau e a jarcia, unha vez pintada os ánimos son outros.

16

E como andamos inspirados, estes días puxémonos mans á obra co novo temón. Coa axuda de David encolamos varias pezas de madeira, cun deseño xa máis ou menos claro na cabeza. E unha vez seca, colocamos a estrutura na popa para marcar o corte definitivo.

20

Ese día tivemos a visita dun equipo do programa Galicia Noticias Mediodía, da TVG, para filmar unha pequena reportaxe sobre os traballos de recuperación, que podedes ver aquí.

22

O resultado polo de agora é o seguinte, aínda que falta lixar ben e repasar os cantos. E unha vez feito porémonos a preparar as ferraxes e a caña.

24

En definitiva, aos poucos pero os avances na Surfeira vanse materializando. Despois de tanto retraso é difícil plantexar novos prazos para a botadura. O que nos interesa agora é continuar traballando e devolvela ao mar nas mellores condicións posibles. Así que avante coa Surfeira!

RETORNOU A BICOCA!

Ter as dornas impecables é sempre un dos propósitos ao inicio de cada ano. Planificar os traballos con tempo, organizar os equipos de voluntarios e encargarse de ter os materiais preparados acostuman ser as primeiras anotacións da axenda. Pero case sempre a realidade marca un ritmo diferente e resulta difícil levarlle a contraria. Con todo, este ano decidimos darlle un repaso profundo á Bicoca, a dorna polbeira que gañamos por sorteo no VII Encontro de Embarcacións Tradicionais de Galicia, en Cambados, no 2005. Que boa falta lle facía!

1

Con idea de revisar a encravado decidimos rascar e lixar todo o casco, e de paso limpar as escarbas (xuntas das táboas) para calafatear de novo, xa que o verán pasado a dorna comezou a meter un pouco de auga.

2

3

Unha vez listo o casco e revisados os cravos, tocou enmasillar as cabezas e lixar, e unha vez listo iso, calafatear as xuntas con estopa e sika.

4

O paso seguinte foi virar a dorna e meterlle man á cubierta. A verdade é que daba peniña ver tantas mans de aceite de liñaza queimado, así que con paciencia fomos rascando ata o último recuncho, e centímetro a centímetro foi recuperando a cor orixinal.

5

6

Unha vez que tivemos a cubierta lista decidimos pintar e dar patente, mantendo as cores características da Bicoca: azul eléctrico na obra morta e branco na obra viva.

7

8

Antes de rematar aínda tivemos tempo de facer uns pequenos arranxos con resina de epoxy no espello de popa, para reconstruír algúns danos antigos. E finalmente varias mans de aceite de liñaza misturado con Xylazel Total IF-T na cubierta e alquitrán no interior.

9

Entrou no local de traballo dando pena vela e saíu como nova. E por fin podemos volver a dicir que temos a dorna polbeira máis bonita da ría de Pontevedra.

10

11

12

NON VAMOS ARRIAR VELAS!

Dende hai varios anos a nosa asociación ven loitando por crear unha mariña tradicional en Portonovo. Trátase dun proxecto no que puxemos moito esforzo e ilusión, conscientes do positivo que sería para a nosa vila dispor dun atractivo cultural como este, no que reunir diferentes embarcacións tradicionais para que veciños e visitantes poidan coñecer as súas características, e incluso navegar neles.

7

No 2013 comezamos por presentar o proxecto en Portos de Galicia, pero recibirmos reiteradamente o silencio como resposta. Foi hai uns meses cando conseguimos captar a atención do ilustre José Juan Durán, presidente do ente público. E dende entón esforzámonos por ir sumando apoios –concello, confraría e club náutico–, a medida que se sucedían as reunións en Portos.

Aínda nun ambiente cargado de faltas de respeto e maltrato constante ao noso colectivo, foron avanzando as negociacións e os compromisos, pero ata agora nada se materializou. De feito, na última reunión, mantida en Pontevedra esta mesma semana, o presidente de Portos adiantou a imposibilidade de resolver isto inmediatamente, o que nos leva a sospeitar dunha utilización política do ente por parte do José Juan Durán para os seus propios intereses.

14

Ante tal situación de desamparo esiximos unha resposta por escrito de Portos de Galicia e en caso de ser negativa valoraremos a posibilidade de recurrir á vía xudicial a través dun contencioso administrativo que corrixa a anormalidade que levamos padecendo durante anos.

Avante!

1

Diario de Pontevedra do 17/06/2016

2

La Voz de Galicia (Edición Pontevedra) do 17/08/2016